Vận Hán lâm nguy, khiến giữa trào,

Ngu như Hà Tiến nắm quyền cao.

Khù khờ chẳng chịu nghe can gián,

Mắc nạn trong đền, chết dưới đao.


Ðế không ra đế,

Vương chẳng phải Vương.

Ngàn xe vạn ngựa,

Chạy đến Bắc mang.


Ngàn dặm phi đằng, cát bụi tung,

Băng sông vượt núi, xé sương hồng.

Khác chi rồng lửa trên trời xuống,

Muốn rứt cương tơ, vỡ nhạc đồng.


Thuơng thay! Hán mạt có Ðinh công,

Nuôi được con tài, tưởng cậy trông...

Ai biết nòi nào ra giống ấy,

Nuôi hùm, hùm cắn, xót xa lòng.


Tiếc thay! Mặt đẹp, lực vô song,

Cử đỉnh bớt sơn nức tiếng hùng.

Quen thói bạo tàn, không chút nghĩa,

Trách gì thiên hạ chẳng ai dung.


Giặc Ðổng lòng mang dạ khuyển lang

Cơ đồ nhà Hán đổ tan hoang,

Trong triều văn võ mồm câm cả

Chỉ có Ðinh công thực giỏi giang!



Xanh xanh khóm cỏ dày

Cặp én phất phơ bay.

Trong veo dòng lạc thủy,

Người đồng nội khen hay.

Xa trông mây thăm thẳm,

Cung điện cũ ta đây.

Biết ai kẻ trung nghĩa,

Gỡ cho oán hận này!

Trời đất chao, trăng sao cũng đổ

Bỏ ngôi cao, ra chỗ phiên phong

Bởi ai nên sự lạ lùng?


Trời nghiêng đất lại lở tan,

Phận mình thê thiếp, trái oan lạ thường!

Tử sinh nay đã khác đường,

Một người một bóng xót thương tấm lòng!



Ngũ Phu này cũng bậc anh hùng,

Tiết liệt xem ai được thế không?

Ðánh giặc, hãy còn danh tiếng để,

Ngàn thu vằng vặc mảnh gương chung!



Mang tâm hiểm độc người đâu thế,

Trác, Tháo hai tên cũng một phường!
Tôi Hiệu Úy tên là Tào Tháo,

Tánh thẳng ngay bố cáo viên quan.

Kể từ khi Ðổng Trác lăng loàn,

Việc nhà nước chứa chan nhiều nỗi.

Vua Thiếu đế vốn không lầm lỗi,

Bỏ giết đều quyền nội trong tay.

Ngoài nhân dân ngặm đắng nuốt cay,

Trong triều sĩ đêm ngày ta thán.

Ngũ Phu, Ðinh Nguyên, Ðinh Quảng,

Ba gã đều bị nạn vong thân.

Chốn cung đình uế trược phân vân,

Trác tàn bạo xa gần thiết xĩ.

Vâng ngày nọ thiên nhan mật chỉ,

Ta hội binh nghĩa vị cần vương.

Quận Trần lưu tề tận diện thương,

Quét trừ đứa nhiễu nhương quân trắc.

Ðồng hiệp sức ra tài phụ bọc,

Như thuốc hay gặp tật mới lành.

Tờ hịch văn đưa đến trấn thành,

Xin liệt vị phụng hành cấp tốc.
Mé Tây một nhà Hán.

Mé Ðông một nhà Hán.

Hươu chạy về Trường An,

Mới khỏi phải gặp nạn.

Việc đời ngán ngẩm, ròngròng châu tuôn

Ngọc tỷ đem về không dùng được,

Lại vì của ấy động binh đao.

Ðuổi địch Tôn Kiên vừa uổng mạng,
Cầu hòa Hoàn Khải lại lâm nguy.

Người ở cung Chiêu Dương đó nhỉ

Cánh hồng bay phớn phở trên tay

Ðộng Ðình chừng đã qua bay.

Lương Châu vỗ nhịp nhẹ giầy gót sen

Một cành gió tả hoa mềm

Mùi hương ngào ngạt dày thềm vẻ xuân

Én liệng la đà nhịp phách ngà,

Mây bay một áng diễu thềm hoa.

Mày ngài gợi khách sầu man mác.

Vẻ ngọc xui người dạ thiết tha,

Hồ dễ ngàn vàng mua được miệng,

Lọ cùng trăm báu xức vào da?

Rèm cao múa đoạn ai nhìn trộm

Nào biết Tương vương mấy kẻ là!

Môi son hé nở cánh đào tân

Ngọc trắng hai hàng nhả ánh xuân

Ðầu lưỡi đinh hương đường kiếm sắc

Rắp toan chém cổ kẻ gian thần!

Khi căm xông thẳng trên mây tía.

Mình béo lăn kền đến đất đen.

Tư Ðồ khéo mượn khách má đào,
Chẳng dùng gươm giáo, chẳng dùng dao
Hổ Lao ba trận hoài bao sức,
Phượng Nghi chiến thắng ấy lạ sao!



Thiên lý thảo
Hà thanh thanh
Thập nhật bốc

Bất đắc sinh!
(Cỏ ngàn dặm
Sao xanh xanh?
Trên mười ngày
Chẳng được sống)

Bá nghiệp thành công hóa đế vương
Không thành cũng vẫn được giàu sang
Ai biết lòng trời không thiên vị
My thành ra đất nát hoang.

Ðổng Trác chuyên quyền thật bất nhân

Ung sao rước lấy vạ vào thân?

Bấy giờ Gia Cát nằm trong núi

Ðâu chịu ra thờ kẻ loạn thần?

Vương Doãn bày mưu hay,

Gian thần bị giết ngay.

Thương dân nên tức ruột,

Xót nước lại chau mày.

Sao tỏ, lòng trung giãi.

Mây cao, khí nghĩa đầy.

Ðến nay hồn vía ấy,

Quanh quất Phượng Lâu này.

Ðầu sỏ tạ tội, tai nạn hết

Gặp quân tặc đảng lại sinh nguy.

A Man vốn có tiếng gian hùng;

Hại cả nhà Sa thật nhẫn lòng.

Bỗng chốc gặp ngay người khác hại,

Lòng trời báo ứng khiếp hay không?

Bởi muốn cầu thân nên kết oán

Ai hay đất tuyệt có đường sinh!

Chưa biết người hiến kế là ai, xem đến hồi sau sẽ rõ.

Ðã hay thoát khỏi vòng vây trước,

Còn sợ khôn đường giặc đuổi sau.

Ðược thua, thua được là thường
Quay binh đánh lại ai lường được đâu!


Từ khi Quang Vũ trung hưng

Truyền đời trên dưới, mới chừng mười hai.

Hoàn, Lin, vô đạo nối ngôi,

Hoạn quan chuyên chính, ra đời đã suy,

Tam công Hà Tiến ra gì?

Muốn trừ chuột xã gọi chi gian thần?

Ðuổi sài rước hổ vào trong,

Tây Châu giặc Ðổng nổi lòng dâm hung

Tư Ðồ mưu cậy má hồng

, Khiến cho Ðổng, Lữ lẫn cùng giết nhau.

Giặc tan dân đã bớt sầu,

Biết đâu Lý, Quách ra mầu hung hăng!

Kinh thành cỏ rậm gai chằng

Sáu cung đói khát khổ đàng can qua.

Vận trời đến buổi sút sa

Anh hùng chia xẻ sơn hà lìa tan

Vua sau coi đấy nên răn,

Lọ vàng chớ để cho tan mẻ hoài.

Sinh linh gan nát óc lầy,

Máu oan lai láng tràn đầy non sông

Ta xem sử xót thương lòng,

Thử ly thơ trước hãi hùng xưa nay

Bào tang giữ lấy lời này,

Giươm thần cầm vững vẹn bày kỷ cương.


Khi xưa đôi giặc, đôi quân;

Nay thì ba giặc hợp quần với nhau


Máu loang rắn trắng núi Mang Ðường

Cờ đỏ tung hoành khắp bốn phương.

Ðuổi sộc hươu Tần, gây xã tắc,

Ðạp quay ngựa Sở, mở phong cương.

Vua hèn nên để gian tà lắm;

Nước loạn sinh ra giặc giã hoang.

Trông thấy đôi kinh khi vận nạn,

Dẫu rằng dạ sắt cũng sinh thương.

Thái Úy là Dương Bưu tâu với vua rằng:


Nghiên bầu nốc rượu sao vui?

Rút kiếm tự vẫn sự thôi đã rồi!


Chẳng tới Giang Ðông tìm hổ báo;
Lại sang Từ Quận bắt giao long!




Ôn Hầu bắn giỏi thật diệu kỳ!

Từng ở nha môn gỡ được nguy.

Trời rụng quả nhiên hơn Hậu Nghệ!

Vượn kêu hơn hẳn sức Do Cơ.

Dây gân hổ kéo cung căng thẳng,

Tên cánh diều bay vụt vụt đi.

Ðuôi báo lung lây xuyên ngạnh kích.

Hùng binh mười vạn có làm chi?

Hôn nhân gây sự can qua,

Tưởng là Tần - Tấn, hóa là Việt - Ngô.